Çocuklarda Cinsellik Gelişimi ve Cinsellik Eğitimi

Cinsel eğitim; çocukların kendi cinselliklerini tanımaları, ileriki zamanlarda yaşanabilecek bedensel ve duygusal farklılıklara daha kolay uyum sağlayıp kabullenmeleri ve kendilerini korumayı öğrenebilmeleri için önemlidir. Cinsel eğitimin, ilk olarak ebeveynler tarafından çocukların yaş grupları ve gelişim dönemleri göz önünde bulundurularak verilmesi sürecinde olumlu katkı sağlayacak bir adımdır. Ebeveynlerin çocuklarıyla cinsellik hakkında  konuşurken zorlanmalarının esas nedenleri arasında kültürel yapı ve tam olarak ne konuşacaklarını bilememe durumu vardır.

Çocuklardaki cinsellik, yetişkinlikteki cinsellikten farklı olmakla birlikte daha çok kendi bedenlerini tanıma, kendi cinsiyetindeki kişilerin özelliklerini ve karşı cins ile arasındaki farklılıkları ayırt edebilmeyi anlamaya ve meraka yöneliktir. Çocuklar, iki yaşına kadar kız ve erkek olmak arasındaki biyolojik farklılıkları ayırt edemezler. Genellikle, üç yaşından itibaren cinsellikle ilgili sorular sormaya başlarlar. En sık karşılaşılan sorular arasında; “Ben nasıl oldum?“, “Bebekler nereden gelir?“, “Onda ne var?” “Neden onunki benimkinden farklı?” gibi sorular vardır. Ebeveynlerin çocuklarıyla cinsellik hakkında konuşurken; doğal bir tavır sergilemesi, bu konunun son derece normal olduğunu ve çocuklarının merak ettiği noktaları onlardan öğrenmesinin doğru bir davranış olduğuna yönelik açıklamalarda bulunması gerekmektedir.

Okul Öncesi Dönem (0-6 yaş)

• Üç yaşından itibaren çocuklar, kendi bedenlerini keşfetme ve diğer kişilerin de bedenlerini incelemeye başlarlar. Kendi cinsel organıyla karşı cinsin cinsel organının farklı olduğunu ayırt edebilme başlar.
• Tuvalet eğitimi ön plandadır.
• 3-6 yaş çocukları, meraklarını daha çok soru sorarak, doktorculuk gibi oyunları oynayarak ya da kendi bedenine dokunup cinsel organlarını keşfetmek amacıyla mastürbasyon yaparak giderir.
• Bu dönemdeki çocuklar, anne- baba arasındaki ilişkiyi anlamaya yönelik soruları sıkça sorar.

Öneriler

Çocuğunuza kendi bedenini tanıtma, cinsel organlarının isimlerinin doğru şekilde öğretilmesi, bedensel sınırlar, iyi- kötü dokunuşları öğretmek ve kendi cinsiyle karşı cins arasındaki farklılıkları açıklamak bu dönemdeki çocuklara verilecek cinsel eğitimin temelini oluşturur.

• Çocuğunuzu üç yaşından itibaren başkalarının yanında giydirmemeye, ya da altını değiştirirken başka bir odaya götürmeye özen gösterin.
• Ebeveynlerle ve kardeşle aynı yatakta yatmamasına dikkat edin.

Bu dönemde sıkça karşılaşılan sorular nelerdir? Soruları nasıl cevaplamalıyız?

Soru: “Ben nasıl oldum?”

Cevap: “Annenin vücudunda yumurtalar, babanın vücudunda ise spermler olur. Bunlar birleşir ve bebek oluşmaya başlar.”

Soru: “Bebekler nasıl doğuyor?”

Cevap: “Senin yaşındayken bende bu konuyu çok merak etmiştim. Annelerin karnında bebekler için ayrılmış bir yer var. Bebekler orda uyuyor ve besleniyor. Bebek büyüdüğü zamanda doktorlar onu annesinin karnından alıyor.”

Soru: “Benim neden penisim yok? Onunki neden farklı?

Cevap: “ Kızlarla erkeklerin cinsel organları farklıdır çünkü onların büyüdüklerinde anne baba olabilmeleri için cinsel organlarının birbirinden farklı olması gerekiyor.”

Soru: “ O neden çişini ayakta yapıyor ben oturarak yapıyorum?

Cevap: “Çünkü kızlarla erkeklerin bedenlerinde farklılıklar vardır. Örneğin, kızların vajinası erkeklerin penisi vardır. Vajina içe doğrudur o yüzden kızlar çişlerini oturarak yaparlar. Erkeklerin penisi ise dışa doğrudur o yüzden çişlerini ayakta yaparlar.”

Okul Çağı Dönemi (7-12 yaş)

İlkokul dönemlerinde çocukların kendi bedenleriyle olan uğraşı yerini daha çok sosyalleşme- arkadaşlık ilişkilerine bırakır. Kızlar ve erkekler daha çok hemcinsleriyle vakit geçirmekten hoşlanır. Yedi yaşından itibaren çocuklar kendi aralarında cinsel terimleri kullanmaya ve birbirlerine ne bildiklerini ispat etme çabası içine girmeye başlarlar. Cinsellikle ilgili davranışlarını daha çok, karşı cinstekilerin birbirini kızdırması, sinir olunca birbirlerini kovalama gibi davranışlarla gösterirler. Çocukların cinselliği doğru şekilde öğrenmesi, cinsel eğitiminin önce aileler tarafından verilmesi çocukların arkadaş ilişkilerinin de zarar görmesini önleyici niteliktedir.

Özellikle, 9-12 yaş aralığındaki çocuklarda ergenlik belirtileri başlar. Duygusal ve bedensel değişimler görülür. Özellikle, kızlar ön ergenlik denilen bu döneme daha hızlı geçiş yaparlar. Bu dönemdeki çocukların, bedenlerinde yaşayacağı değişiklikler (kıllanma, sivilce, regl, göğüslerin büyümesi gibi.) ve duygusal değişiklikler ( yalnız kalmayı isteme, isyan etme, mutsuzluk gibi.) hakkında önceden bilgilendirilmesi önemlidir.

Öneriler

• Ailelerin ön ergenlik olarak bilinen bu dönemde çocuklarına; yaşanılan bedensel ve duygusal değişimlerin normal olduğu, herkesin bu dönemleri yaşadığını ve geçici bir süreç olduğunu anlatması gerekmektedir.
• Konuşma esnasında, resimli kitaplar yoluyla bilgi aktarımı daha kolay gerçekleşebilir. Kız çocuklarına dokuz, erkek çocuklarına ise on yaşından itibaren yaşayacağı değişiklikler hakkında bilgi verilmesi uygundur.
• Çocuklarınızın duyguları ve romantik ilişkileri hakkındaki düşüncelerini sizinle paylaşmasına fırsat verin.
• Cinsellik hakkında yanlış bir tutum geliştirmemeleri için, cinsel değerleri farklı olan kişileri çocukların yanında eleştirmeyin.
• Cinsellik hakkında yapılan şakaların yanlış olduğunu, karşı tarafı üzebileceğini söyleyin. Çocukların cinsel organlarıyla ilgili şakalar yapmak ve onlara zorla dokunmak cinsel kimlik gelişimine zarar verir. Bunu unutmayın.
• Yedi yaşından (okul çağı) itibaren çocukların özel bölgelerini kendilerinin temizlemesine fırsat verin.
• Mastürbasyonun özel zamanlarda, kendi odasında yapabileceği normal bir davranış olduğunu anlatın.
• Olumsuz bir durumla karşılaşıldığında örneğin, mahremiyet ihlaliyle ilgili bir durumda tepkinizi belli edin. “İnsanların özel yerlerine dokunulmaz.”
• Çocukların merak ettiği konularda destek olacak birilerinin varlığını bilmesi onları rahatlatacaktır.

Ergenlik Dönemi (12-18 yaş)

Bu dönemdeki arkadaş ilişkileri yerini daha çok romantik ilişkilere bırakır. Cinsellikle ilgili sorular daha da merak uyandırır ve ders başarısında bu dönemde düşme görülebilmektedir.

Öneriler

• Cinselliğin bedensel bir ilişkiden ibaret olmadığını, aynı zamanda duygusal bir ilişki olduğunu bilmelerini sağlayın.
• Endişe duyulan noktalarda, sakin ve kararlı bir tutumla çocuğunuzla ilgili endişelerinizi onunla paylaşın.
• İlk cinsel deneyimini yaşaması konusunda, çevresindeki kişilerinin baskısını önemsememesi gerektiği aksi takdirde, kendini hazır hissetmeden yaşayacağı bu deneyimin ona zarar verebileceği anlatılmalıdır.
• Doğum kontrol yöntemleri ve prezervatif kullanımının öneminden bahsedin.
• Cinsellik konusunda doğru şekilde bilgilendirilen çocukların ilk cinsel deneyimlerini daha geç yaşlarda yaşadıklarını, bu konuda dikkatli bir tutum sergilediklerini unutmayın.

Unutmayın!

• Çocuğun sorduğu sorulara ayrıntıya girmeden gerçekçi cevaplar vermek, onları ertelememek, dikkatli bir şekilde göz teması kurarak dinlemek ve rahat konuşabileceğiniz sakin bir ortam tercih edin.
• Cinsel eğitimin aile üyeleri tarafından verilmesi, çocuğun ruhsal ve cinsel açıdan korunması için oldukça önemlidir.

Bahar TÜRK

   Psikolog

Uzmanımızın Cevapladığı Sorular

Soru Sor